ΠΠΑ511: Πολιτισμός και Πολιτισμικές Σπουδές

Η Θεματική Ενότητα ΠΠΑ511, «Πολιτισμός και Πολιτισμικές Σπουδές», συνιστά το εισαγωγικό μάθημα για το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Πολιτιστική Πολιτική και Ανάπτυξη» και στοχεύει στην εξοικείωση με βασικές γνώσεις, όρους και φαινόμενα στο πεδίο του Πολιτισμού και των Πολιτισμικών Σπουδών.

Σκοπός της Θεματικής Ενότητας είναι να σας εξοικειώσει με τους όρους ‘κουλτούρα’ και ‘πολιτισμός’, να καταστήσει κατανοητές τις πολλές και διαφορετικές ερμηνείες τους, καθώς και το πόσο στενά συνδεδεμένες με την καθημερινότητα των ανθρώπων είναι. Καθιστά εμφανή τη σύνδεση του πολιτισμικού πεδίου με επιστήμες όπως η κοινωνιολογία, η εθνολογία και η ανθρωπολογία. Καθιστά, επίσης, αντιληπτό πώς η ανάδειξη του πολιτισμικού παρελθόντος και της ‘κληρονομιάς’ διαμορφώνουν ιδεολογήματα και συλλογική μνήμη.

Η Θεματική Ενότητα χωρίζεται σε πέντε υποενότητες.

1. Η πρώτη υποενότητα (3 εβδομάδες) παρουσιάζει την ιστορική συγκρότηση του επιστημονικού πεδίου των πολιτισμικών σπουδών. Εξετάζει το περιεχόμενο των εννοιών ‘πολιτισμός’ και ‘κουλτούρα’ κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο αιώνων και παρουσιάζει συνοπτικά τις διαφοροποιήσεις των εννοιών αυτών έως σήμερα.
2. Η δεύτερη υποενότητα (3 εβδομάδες) πραγματεύεται τις έννοιες πολιτισμική μνήμη και εθνική ταυτότητα και τους τρόπους που συνδέονται μεταξύ τους και με την κουλτούρα. Εξετάζεται το φαινόμενο του ρομαντισμού ως προς την επίδραση που άσκησε στις προαναφερόμενες έννοιες τόσο διεθνώς, όσο και ειδικότερα στην Κύπρο και στην Ελλάδα.
3. Η τρίτη υποενότητα (3 εβδομάδες) ασχολείται με τη σχέση του πολιτισμού, της καλλιτεχνικής παραγωγής και της κουλτούρας με την εξουσία, πολιτική και θρησκευτική. Διερευνά τον ρόλο του θεσμού των παραγγελιών κατά το παρελθόν και τον ρόλο του στη διαμόρφωση επίσημων πολιτικών και θρησκευτικών θέσεων, ιδεολογιών και αφηγήσεων. Κατά συνέπεια, θέτει προβληματισμούς στο ζήτημα της υποκειμενικής αφήγησης της ιστορίας και του παρελθόντος, εν γένει.
4. Η τέταρτη υποενότητα (2 εβδομάδες) εστιάζει και αναλύει το απορρέον φαινόμενο της άμεσης και έμμεσης λογοκρισίας και του ρόλου του στη διατήρηση και διαμόρφωση της πολιτισμικής μνήμης και ταυτότητας.
5. Τέλος, η πέμπτη υποενότητα (2 εβδομάδες) εξετάζει το νόημα και τη διάκριση μεταξύ υψηλής και μαζικής κουλτούρας, σχολιάζει κοινωνιολογικά φαινόμενα και συμπεριφορές και εντάσσει τη διάκριση στο ιστορικό, οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο της μεταβιομηχανικής εποχής.

Η Θεματική Ενότητα εστιάζει συγκεκριμένα:

• Στην ιστορική τεκμηρίωση και ανάλυση των εννοιών κουλτούρα και πολιτισμός.
• Στη διερεύνηση των όρων συλλογική μνήμη και ταυτότητα, πολιτισμική μνήμη και ταυτότητα, εθνική μνήμη και ταυτότητα και στις αλληλεπιδράσεις τους.
• Στον ρόλο του ρομαντισμού στη συγκρότηση των παραπάνω εννοιών στον ευρωπαϊκό χώρο και ειδικότερα στην Κύπρο και στην Ελλάδα.
• Στις αλληλεπιδράσεις και, συχνά, συγκρούσεις της πολιτισμικής παραγωγής με φορείς εξουσίας και στον ρόλο των συγκρούσεων στη διαμόρφωση κυρίαρχων ιδεολογημάτων.
• Στη σημασία και στον ρόλο της λογοκρισίας στον χώρο του πολιτισμού.
• Στις συνέπειες της υποκειμενικής πρόσληψης και ερμηνείας εννοιών, όπως η συλλογική μνήμη και ταυτότητα, στη διαμόρφωση κουλτούρας.
• Στην κατανόηση των όρων υψηλή τέχνη και μαζική κουλτούρα και στις κοινωνικές και οικονομικές παραμέτρους με τις οποίες συνδέονται.